Nederlandse taal  English language  Deutsche Sprache 

LTM 51, Neerlands enigste Garratt

Door de enorme groei in de jaren 20 van de vorige eeuw, was de LTM (Limburgsche Tramweg Maatschappij) genoodzaakt aparte goederentrams in te zetten op het traject Maastricht – Vaals. Mede door het slechte wegdek in het Heuvelland (het gebied tussen Vaals en Gulpen) en de groeiende industrie langs het tracé (textielfabrikanten, bierbrouwerijen en kolenhandelaren) waren de dorpen sterk afhankelijk van deze goederentram.

In den beginne werden de goederenwagens meegenomen met de normale passagierstram. Maar dit leverde op den duur problemen op. De trams werden te lang en te zwaar. Een mooi voorbeeld was de wekelijkse groente, fruit en vee veiling in Wijlre. Oorspronkelijk werden de veilingwagens meegenomen met de normale personentram, en te Wijlre achtergelaten. In 1929 werd hier al een aparte goederentram ingelegd, aangezien de tram te zwaar werd, en geen dienstregelingstijden kon rijden. De grootste obstakels waren de klim naar het viaduct over de Geulvallei en de lange steile klim van Nyswiller naar Vaals.

Door het zwaarder worden van de goederentrams was de LTM genoodzaakt de trams te spitsen en 2 locomotieven in voorspan in te zetten. Aangezien de LTM de locomotieven voor het rijden van de passagierstram niet kon missen, en het splitsen van de goederentrams verre van optimaal was, werd besloten een locomotief aan te schaffen primair voor het rijden van goederentrams.

Deze locomotief moest wel aan de nodige eisen voldoen, de asdruk van 14 ton mocht niet overschreden worden, de locomotief moest door krappe (tram)bogen kunnen rijden, een snelheid van 60 km/u kunnen bereiken en een zware goederentram (gewicht onbekend) kunnen trekken op heuvelachtig terrein.

Huisleverancier Hanomag te Hannover (D) stelde een ontwerp patent Garratt voor, aangepast met diverse moderne Verhoop-technieken, die de LTM al bij andere machines toepaste. Een Garratt is een gelede locomotief die haar kracht al had bewezen in Afrika. Zij was zeer geschikt voor de inzet op heuvelachtig, bochtig en droog terrein. Bovendien had Hanomag al ervaring in de bouw van Garratt locomotieven, de fabrikant had er al 52 gebouwd en de LTM Garratt zou dus de 53ste zijn.

Het Hanomag ontwerp (C`C`h4t) voorzag de LTM Garratt van 6 aangedreven assen verdeeld over 2 bogies, met een asdruk van 12 ton. De machine beschikte over 4 hogedrukcilinders die de assen aandreven via een binnenliggende Verhoop schaarbeweging. De ketel was voorzien van een oververhitter, en de maximale stoomdruk bedroeg 12 bar. Ze werd niet voorzien van de voor Garratt typerend makende grote water- en kolentenders, dit was ook niet nodig. De LTM Garratt hoefde geen grote afstanden af te leggen, Vaals en Maastricht liggen hemelsbreed maar 28 kilometer van elkaar verwijderd. Wel kreeg ze de voor een Verhoop ontwerp kenmerkende gedeeltelijk binnenliggende watertenders. Eind 1930 werd de bouw gestart bij Henschel, dit omdat Hanogmag inmiddels overgegaan was naar Henschel. De locomotief werd gebouwd door Henschel onder fabrieksnummer 10758/1931. Ze werd door de LTM in 1931 in dienst genomen onder het bedrijfsnummer LTM 51(2) (welke vrijgekomen was door afvoer).

Ze werd primair ingezet in de zware doorgaande goederentram vanuit Wijlre NS overgave - Vaals, alsmede in de ochtend-, middag- en avondarbeiderstreinen.

In de laatste periode dat de LTM de lijn Maastricht – Vaals exploiteerde was er nauwelijks werk voor de Garratt. Ze sleet haar dagen in dienst van de LTM voor een paar goederen- en een enkele passagiertram, volgens de overlevering heeft ze haar laatste jaar meer in de locloods gestaan dan gereden. In 1938 valt het doek voor de LTM lijn Maastricht – Vaals.

Vanaf 1938 hangt er een onduidelijke waas rond de LTM 51, die voornamelijk is gebaseerd op niet volledig onderbouwde feiten en geruchten. Het meeste materieel van de LTM lijn Maastricht – Vaals werd opgekocht door de toenmalige IJzer- en machinehandel Dotremont (het huidige Dotremont Metaal Recycling) te Maastricht. Het is erg aannemelijk dat hij ook de LTM 51 gekocht heeft, gezien haar jonge leeftijd van slechts 7 jaar en haar uitstekende staat van onderhoud.

Wegens de opheffing van de lijn werd de locomotief in 1938 verkocht aan Dotremont te Maastricht, die haar in 1940 weer doorverkocht aan het Technisch Bureau Groen te 's-Gravenhage. Deze verkocht de machine in 1941 naar Duitsland.'

Het is eeuwig zonde dat de geschiedenis na 1941 niet te achterhalen is. Wel is bekend dat de loc in de jaren 50 is gesloopt in de buurt van Köln (D) te Liblar (D). Nederlands enigste Garratt, en dat bij een trammaatschappij. De loc was een bundeling van de kracht en betrouwbaarheid van het Garratt patent en de vele (voor die tijd) moderne technieken van de hand van Ir. Verhoop.

Links
Books
© Afbeelding: The Garratt Steamlocomotive Heritage
LTM in beeld, uitgave De Limburger ( Dagblad de Limburger ) 1998, speciale editie ter gelegenheid van 60 jaar sluiting Maastricht – Vaals
Stadsarchief Vaals
Archief Zuid Limburgse Stoomtrein Maatschappij
Nederlandse Industrielocomotieven, H. De Herder 1994, isbn 90 6097 356 9, nugi 834
The Garratt Steamlocomotive Herritage