Loc 1611 van Museumspoorlijn STAR

Begin 1900 ontstond in Zweden de behoefte aan een nieuwe locomotiefserie voor lokale personentreinen. Er werd een 1C1 tenderlocomotief ontworpen, dit werd de serie S. In 1908 werd begonnen met de levering van tien S-loc’s. Deze moderne oververhitte tenderlocomotieven bleken zeer geschikt voor passagiers- en lichte goederentrein in de berggebieden. In 1910 werden nog tien locomotieven geleverd. Er waren kleine aanpassingen aan de kolenbakken en de oververhitters. In 1914 werden door Motala Verkstad nog vijf locomotieven geleverd. Deze locs kregen een langere ketel voor een grotere stoomopbrengst. Tussen 1914 en 1916 werden nog 21 loc’s geleverd. Ook deze loc’s kregen de verbeterde, langere ketel. In totaal werden er 46 S-locomotieven geleverd aan e Zweedse staatsspoorwegen (Statens Järnvägar, SJ).
Ook werden er aan particuliere spoorwegmaatschappijen S-locomotieven geleverd. Onze loc is in 1917 als S 23 gebouwd voor de Göteborg - Borås Järnväg (GBJ).

De Göteborg - Borås Järnväg (GBJ) was een spoorwegmaatschapij tussen Göteborg en Borås. De lengte van de spoorlijn bedroeg 72 kilometer en de lijn had veel hoogteverschillen, vanweger het bergachtige gebied. In 1918 werden twee nieuwe tenderlocomotieven geleverd voor de passagierstreinen. Deze S-loc’s van Vagn & Maskinfabriken Falun kregen de nummer S 22 en S 23. In 1923 leverde Nohab Trollhättan nog twee S-loc’s. Deze kregen de nummers S 24 en S 25. In de jaren '30 is begonnen met de elektrificatie van de spoorlijn. Hierdoor werden de vier S-loc’s overbodig en zijn ze in 1937 overgegaan naar de Borås - Alvesta Järnväg (BAJ). De locs werden onderhouden bij de gezamenlijke werkplaats in Borås.

Bij de Borås - Alvesta Järnväg (BAJ) hebben de locs gereden tot 1940. Rond deze tijd is de BAJ overgenomen door de SJ. De vier S-loc’s zijn ook overgegaan naar de SJ. Omdat deze S-locs afweken van de S-locs van de SJ, werden ze ondergebracht in een nieuwe serie, de S4-serie, met de nummers: 1610 tot 1613. Onze loc werd de S4 1611. In 1942 werd de loc in verband met kolenschaarste omgebouwd naar houtstook. De loc kreeg een houtbunker achterop en een vonkenvanger op de schoorsteen. Pas in 1951 werd de loc weer teruggebouwd naar kolenstook.

Zes andere particuliere S-locomotieven die bij de SJ kwamen werden omgenummerd naar de serie S6. Daarna werd besloten om de vier S4-locomotieven ook om te nummeren naar S6. Vanaf 1947 bestond de S6-serie daardoor uit de 1610 tot 1619. Onze loc werd nu S6 1611. In 1954 werd de S6 1611 overbodig en is de loc buiten dienst gegaan. De loc bleef als reserveloc in Borås staan. In 1957 kwam de loc in de strategische oorlogsreserves en werd geconserveerd weggezet. In 1964 is de loc samen met een andere S-loc overgebracht naar en opgeborgen in een locloods bij Örup. Later in 1964 werd de loc overgebracht naar Malmö voor testritten weer opgestookt, maar daarna is de loc weer teruggegaan naar Örup. In 1970 is begonnen met het langzaam afbouwen van de strategische oorlogsreserves. Ook onze loc, de S6 1611 zou gesloopt worden.

Op 2 augustus 1972 werd de loc verkocht aan de net opgerichte museumspoorlijn Helsingborgs Veteranjärnväg. (HVJ). Dezelfde maand is de loc uit de locloods gesleept en naar Billesholm gegaan. Eind december 1972 werd de loc onder stoom gebracht. Tijdens een oliecrisis in Zweden heeft de loc een week geholpen met het rangeren bij de chemicaliënfabriek Boliden AB in Helsingborg. De loc werd gereden door medewerkers van de Helsingborgs Veteranjärnväg (HVJ). Later heeft Boliden AB een eigen stoomlocomotief gekocht.

In 1980 verhuisde de Helsingborgs Veteranjärnväg. (HVJ) naar Klippan. Inmiddels is de nieuwe naam: Veteranjärnvägen Klippan-Ljungbyhed. Hier heeft de loc nog gereden tot ongeveer 1984. Door de technische staat van onder andere de ketel was het niet mogelijk om te blijven rijden met de loc. In 1993 is de loc verkocht aan de Angelner Dampfeisenbahn, een Duitse museumspoorlijn die reed op de spoorlijn Kappeln-Süderbrarup in de buurt van Flensburg. Het is er niet van gekomen om de loc te reviseren en de loc werd uiteindelijk te koop gezet.

In 2002 heeft de STAR de stoomloc overgenomen en is de loc naar Stadskanaal gekomen. Sinds die tijd heeft de loc geruime tijd te Stadskanaal staan wachten op een grote revisie, waarbij in de loop der tijd al enige demontagewerkzaamheden werden uitgevoerd. Andere werkzaamheden maakten een volledige demontage echter nog niet mogelijk.

Eind 2004 werd het mogelijk te starten met een grote revisie van de loc. Daartoe is de stoomloc in februari 2005 binnengenomen in de werkplaats, en in februari en maart 2005 volledig gedemonteerd. Vele onderdelen moeten gereviseerd of vernieuwd worden, ook de ketel dient vervangen te worden door een nieuw exemplaar. Een groot deel van het frame is reeds geconserveerd, de volgende stap is het verder in orde krijgen van de wielen, aspotten, schenen, kortom: de gehele onderzijde. Ook is de kolenbak reeds gedeeltelijk vernieuwd (deze is vastgeklonken aan het frame en derhalve niet verwijderd).
Vanaf begin 2006 lag de revisie stil, wel is de loc daarna nog een keer verplaatst naar een ander deel van de werkplaats. In het voorjaar van 2014 is de revisie van de loc, achter de schermen en kleinschalig, weer van start gegaan. Het zal naar verwachting nog een aantal jaren duren voordat de loc weer bedrijfsvaardig zal zijn. De loc zal in het NS-groen als NS 1611 op de baan worden gebracht.