Loc NS 1010 van Stichting Het Nederlands Spoorwegmuseum (SpM)

Aan het einde van de dertiger jaren van de vorige eeuw ontstond de wens om op de trajecten naar het buitenland de treindienst belangrijk te versnellen. Gedacht werd aan de bouw van elektrische locomotieven. In februari 1940 werd goedkeuring gehecht aan het plan om 10 locomotieven te bestellen. In 1941 werd een bestek opgesteld, waarna NS in juni 1942 bij MFO in Zwitserland 10 locomotieven bestelde die geschikt waren voor 130 km/h.

Door de oorlog en door de daardoor gefrustreerde communicatie kwam de bouw niet van de grond.

In april 1946 volgde een nieuw bestek met verhoogde maximum snelheid (160 km/h, gelijk aan die van de DE5-en van 1940) en het daarbij behorende verhoogde vermogen. De definitieve bestelling ging in mei de deur uit.
MFO werd de hoofdaannemer. Het mechanisch deel van de 1001 - 1003 zou bij de SLM gebouwd worden. Voor de 1004 - 1010 leverde Werkspoor Amsterdam dit gedeelte in licentie. MFO leverde de elektrische installaties, maar de motoren kwamen van AEG.

Op 13 april 1948 kwam de 1001 als eerste locomotief bij de Centrale Werkplaats te Haarlem aan. De tiende locomotief, de 1010, werd op 6 mei 1949 goedgekeurd en in dienst gesteld. Hiermee was de gehele serie 1001 - 1010 afgeleverd. Er zou geen vervolgserie meer komen.

Hoewel het ontwerp er voor die tijd modern uitzag, waren de grote drijfwielen en het hoofdframe nog gebaseerd op de oude bouwwijze van stoomlocomotieven. Het voorbeeld voor de locs serie 1000 was de Zwitserse deelserie Ae 4/6 10807 - 10812.
Helaas vielen de rij-eigenschappen van de serie 1000 tegen. De beoogde snelheid van 160 km/h zouden ze nooit behalen.
Het is jammer dat de succesvolle proefnemingen met draaistellocomotieven In Zwitserland zelf, en ook in Duitsland en Frankrijk, niet in het ontwerp meegenomen zijn. 

De serie werd door relatief veel technische storingen geplaagd en de rijeigenschappen konden ondanks proefnemingen niet afdoende verbeterd worden. Toen in 1952 voldoende moderne draaistellocomotieven van de serie 1100 en 1200 in dienst gekomen waren, werden de 1000-en dan ook gedegradeerd tot goederentreinlocomotief. 

Na een ongeval in 1961 werd loc 1006 als eerste van de serie afgevoerd.

In januari 1982 werd de serie 1000 niet meer in de locomotief-omloop opgenomen. In het najaar werden de locomotieven op één na gesloopt.

Loc 1010 kon dankzij een geslaagde reddingsactie van de Stibans in mei 1982 voor ƒ17.500, - gekocht worden. Dat is niet veel geld voor een dienstvaardige locomotief, maar wel veel geld voor een jonge liefhebbersstichting.
In het koopcontract was de bepaling opgenomen dat de locomotief na de koop van de NS-sporen moest worden verwijderd. Gelukkig kreeg ze in januari 1983 gastvrijheid op het terrein van SWD, de rechtsopvolger van Werkspoor, waar de locomotief ook gebouwd was. 
Het Spoorwegmuseum had toen nog geen belangstelling.

Toen de spooraansluiting van SWD in 1985 opgebroken zou worden, gaf NS gelukkig medewerking aan het bewaren van de 1010 door de loc een rol te geven bij het 150-jarig bestaan van de spoorwegen. Vooruitlopend op dit jubileumfeest kon ze in Roosendaal gestald worden. 

Samen met andere door de Stibans geredde objecten, treinstel 252, treinstel 273 en motorrijtuig 41 stond de 1010 na een schilderbeurt te pronken op de jubileumtentoonstelling van 1989 te Utrecht.

Na afloop van de jubileumfeesten kwam de locomotief alsnog -  in bruikleen - in het Spoorwegmuseum. 
(BS aanv 18/5'13)

MFO = Maschinenfabrik Oerlikon - Zürich (CH)
SLM = Schweizerische Lokomotiv- und Maschinenfabrik - Winterthur (CH)
AEG = Allgemeine Eletrizitäts-Gesellschaft - Berlin (D)
Stibans = Stichting tot Behoud van af te voeren Nederlands Spoorwegmaterieel
SWD = Stork Werkspoor Diesel - Amsterdam (NL)

Literatuur o.a.:
- Materieelpark deel 1 Locomotieven - Uitgave NS 1957
- Andere locomotieven van de Nederlandse Spoorwegen - N.J. van Wijck Jurriaanse - Uitgevers Wyt, Rotterdam 1974
- De Elektrische locomotieven NS-serie 1000 - Henk Bouman - uitg. Stichting Railpublicaties, Rosmalen 1992