Rijtuig HIJSM 4* 'Diligence' van Stichting Het Nederlands Spoorwegmuseum (SpM)

* = Het breedspoorrijtuig is dienstvaardig.

De Diligences (nu zouden we zeggen: 1e klasse) 'naar Belgisch fatsoen' van de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij waren geheel gesloten en aanvankelijk donkerbruin geschilderd. In mei 1840 werd deze kleur echter gewijzigd in lichtgroen. Ze waren inwendig voorzien van twee lange banken tegen de kopschotten, elk voor zes personen, en vier korte banken, elk voor twee personen.. De banken hadden met paardehaar gevulde zittenigen en rugleuningen, overdekt met blauw laken. In 1842 werd het aantal zitplaatsen op de lange banken met één verminderd, zodat het totaal der zitplaatsen daarna 18 bedroeg.

Het museumrijtuig is een replica van het origineel dat in 1839 werd gebouwd en gebruikt bij de opening van de spoorlijn Amsterdam (d' Eenhonder Roe) en Haarlem (bij de Amsterdamse Poort), de eerste spoorlijn in Nederland. Het werd gebouwd voor de herdenking in 1939 van 100 jaar spoorwegen in Nederland. Dit feest vond o.a. plaats op het Frederiksplein in Amsterdam, waar de replica van "De Arend" met drie nagebouwde rijtuigen rondjes reed op een speciaal aangelegd spoor met een breedte van 2 meter.

In principe wordt 'DE AREND' in het derde weekend van de maand opgestookt om heen en weer te rijden op het terrein van het Spoorwegmuseum. In 2008 is daartoe een breedspoortraject van ca 200 m lengte aangelegd. Omdat de locomotief weinig bescherming biedt aan het personeel, rijdt ze niet tijdens weekenden met regen of vorst.
(BS 1/12'12)

Bron: De breedspoorlocomotieven van de HIJSM - G.F. van Reeuwijk - De Alk 1985