Loc NS 1656* van Stichting Het Nederlands Spoorwegmuseum (SpM)

* = De locomotief is bedrijfsvaardig.

Elektrische locomotief 1856 werd in 1983 gebouwd als loc 1656 en maakte deel uit van de serie 1601 - 1658. De locomotieven waren bedoeld voor gemengd verkeer, dat wil zeggen dat ze geschikt waren voor zowel snelle reizigerstreinen als voor de langzamere en zware goederendienst.

Vanuit Frankrijk heeft de SNCF-locomotief BB 7003 hier in 1976 proefritten uitgevoerd. Deze loc was voorzien van slechts twee tractiemotoren, die elk via tandwieloverbrengingen de twee assen van een draaistel aandreven. In plaats van weerstanden voor de regeling van de tractiestroom waren de locomotieven voorzien van vermogenselectronica. Hierbij werd de tractiestroom met thyristoren geregeld. Uit dit prototype ontstond de Franse serie 7200, die was ontworpen voor een snelheid van 180 km/h.

Het type voldeed goed, waarna NS een bestelling bij Alsthom in Frankrijk plaatste. De Nederlandse serie 1600 was technisch gelijk aan de Franse serie, maar de cabines waren voorzien van een geriefelijke stoel voor de machinist in plaats van een losstaand krukje. De hiervoor benodigde ruimte werd verkregen door de voorruit iets minder schuin te plaatsen. In Nederland werd overigens niet sneller dan 140 km/h gereden. Ze reden op alle belangrijke trajecten met boverleiding.

De voor de locomotieven gebruikte kleuren waren vanaf het begin geel en grijs, wat tijdens hun levensduur niet is veranderd. Maar vanaf 1982 kregen alle 1600-en een naam: de 1656 werd 'Hoogeveen'.

In het jaar 2000 werd NS volgens Europese regelgeving verdeeld in een aantal zelfstandige bedrijfsonderdelen, waarbij o.a. de reizigers- en goederendienst werden gescheiden. Als gevolg daarvan werd het locomotievenbestand onder deze twee bedrijven verdeeld. De goederensector, nu deel uitmakend van DB Schenker Rail (DBSR), kreeg de locomotieven 1601 - 1630 en de reizigerstak, nu NS Reizigers (NSR), kreeg de 1631 - 1658. De laatste werden om verwarring te voorkomen vernummerd in 1831 - 1858. Daarmee werd de 1656 dus 1856. Bij NSR werden ze vrijwel uitsluitend voor intercitytreinen gebruikt.

Vanaf 2008 verminderde de behoefte aan getrokken rijtuigen sterk als gevolg van de instroom van (veel) nieuwe treinstellen, zodat ook de locomotieven langzamerhand overbodig werden. Zo verwierf het Spoorwegmuseum in 2010 loc 1856 in dienstvaardige toestand.

Het oorspronkelijke nummer 1656 werd begin 2011 weer op de locomotief aangebracht.
(BS aanv 16/5'13)

Literatuur o.a.:
- periodiek 'Op de Rails' - div jaargangen - uitgave NVBS
- pertiodiek 'Railmagazine' - div jaargangen - uitgeverij Uquilair, Rosmalen