Motorrijtuig ZHESM 6 van Stichting Het Nederlands Spoorwegmuseum (SpM)

Het motorrijtuig werd in 1908 bij de Zuid-Hollandsche Electrische Spoorweg-Maatschappij (ZHE) in dienst gesteld met het nummer 6, serie 1 - 11. Het was geschilderd in crème (boven) en groen (onder) en afgewerkt met een Jugendstil-versiering. Het had 24 zitplaatsen 2e klasse en 49 3e klasse (mBC). De motorrijtuigen kwamen in dienst met een installatie voor 10 kV éénfase wisselspanning. De twee tractiemotoren waren in één draaistel ondergebracht: het andere draaistel bevatte de luchtcompressor voor o.a. de beremming. De mBC's verzorgden gewoonlijk als tweewagentrein de stopdienst Rotterdam Hofplein - Den Haag HS - Scheveningen.

In 1921 werd het materieel door NS in een nieuw nummersysteem ondergebracht, waarbij de 6 het nieuwe nummer BC 9014 ontving. Maar al in 1923 werd het rijtuig geheel ingericht voor de 2e klasse, met het nummer B 9014. Het Jugendstil-uiterlijk had het inmiddels verloren.

In 1926 werden de 23 ZHE-motor- en 17 tussenrijtuigen verbouwd voor 1500 Volt gelijkspanning. De 6 kreeg een nieuwe installatie van Siemens en kreeg weer de oorspronkelijke met twee klassen. Met het nieuwe nummer BC 9032 maakte het motorrijtuig deel uit van de uit 2 motorrijtuigen en 3 tussenrijtuigen bestaande Siemens-proeftrein.

De proef werd in 1927 beëindigd, waarna de twee motorrijtuigen opnieuw een andere installatie kregen, ditmaal van Heemaf. Ook werd weer een nieuw nummer toegekend: BC 9011, aansluitend op de rest van de serie BC 9001- 9010.

In 1930 werd een machanische kilometerregistratie ingevoerd, waarbij het nodig werd alle motorrijtuigen in een eigen nummerserie onder te brengen. Voor onze ZHE-ers werd dit BC 9901 - 9911. De BC 9011 werd nu BC 9911.

De besmettelijke kleur werd in de dertiger jaren vervangen door een geheel groene beschildering.

In 1944 werd de BC 9911 met de meeste andere ZHE-ers naar Duitsland weggevoerd.

Na de bevrijding kwamen de meeste weer terug in Nederland, maar 4 motorrijtuigen en 1 aanhangrijtuig van de ZHE-ers bleven vermist. Het overgebleven en teruggekomen materieel had zeer geleden. Alleen de BC 9911 was in 1946 nog bruikbaar: enkele gesneuvelde ramen werden provisorisch met hout en een kleine ruitjes gedicht. Hij vormde met stuurstandrijtuig C 8043 de enige ZHE-trein die op de Hofpleinlijn dienst deed.

Vanaf 1947 werd nog uitsluitend stroomlijnmaterieel op de Hofpleinlijn ingezet. De BC 9911 werd motorkonvooiwagen en transporteerde wagens met magazijngoederen tussen de Centrale Werkplaats in Haarlem en de Lijnwerkplaats Leidschendam, maar bleef ongewijzigd. Pas later in 1949 kreeg de wagen het dienstnummer 157991.

In 1957 is het rijtuig, technisch compleet, geschonken aan het Spoorwegmuseum. Een uitgebreide restauratie, waarbij het onderstel tevens werd hersteld van een vroegere botsing, vond plaats in de Hoofdwerkplaats te Haarlem in 1994, waarbij de elektrische bekabeling moest worden verwijderd. Na herstel werden de oorspronkelijke kleuren en de Jugendstil-versiering weer aangebracht. Omdat het rijtuig niet meer op eigen kracht zou mogen rijden en alleen met beperkte snelheid mocht worden vervoerd, werd de tractie-installatie niet hersteld. Wel zijn alle elektrische componenten uit 1926 nog aanwezig.

Het rijtuig wordt beschouwd als een van de topstukken van het Spoorwegmuseum.

[BS rev 27/2'17]